Play pause Play
|
 De school van het leven...meer dan vakjes In vakjesIn de jaren negentig schreef ik, voor mijn pedagogisch diploma in het Conservatorium, een eindwerk over muzische vorming in de basisschool. Muzische vorming was nieuw in het curriculum en ik vond het prachtig. En al was het waarschijnlijk nooit bedoeld een “vak” te zijn, toch werden de leerdomeinen muziek, beeld, drama, beweging en media al snel van elkaar los getrokken. Zo werd het ook behapbaar voorgesteld in de eindtermen. Vandaag is er een uurtje muziek, morgen gaan we tekenen. Ik vond het een gemiste kans. Nu nog. Al zijn er uiteraard scholen en mensen die dit briljant invullen natuurlijk! Wat een procesgerichte intentie had, werd toch weer een allegaartje van vakjes, die men toen best als lastig ervoer, want Muzisch Zijn is eigenlijk niet iets wat je in een lesvoorbereiding kan gieten. Aan de hand van enquêtes leerde ik dat sommige leerkrachten klaagden “dat ze toch geen muzikanten waren en toch niet alles moesten kunnen”. Andere leerkrachten vonden het juist een mooie kans om hun leerlingen op een andere en leukere manier te leren kennen. Muzisch ZijnHet was ook niet zo eenvoudig om te begrijpen wat Muzisch Zijn betekent. Het gaat uiteindelijk niet zozeer om de inhoud van de les, maar om het voorleven van een levenshouding, een manier van Zijn. Met muzische vorming bedoelde men toen vooral dat kinderen de buitenwereld, en vooral het kunstzinnige daarin, kunnen waarnemen en ervaren, daar een mening en smaak in cultiveren, maar ook verschillende kunstzinnige talen leren om expressie te geven aan hun binnenwereld. Dat steek je niet zo makkelijk in vakjes, zowel qua inhoud, als in tijd. Hapjes van 50 minutenHet is iets waar ik, ook in het kunstonderwijs, mee worstel. 50 minuten per week krijg je om kinderen te begeleiden in de wereld van het muzisch Zijn, in de wereld van de algemene muziekcultuur. Strak gespannen, tijdsgebonden. En dat terwijl het gaat om processen die zich niets van tikkende klokken aantrekken. Steeds opnieuw moet je een kind onderbreken in de loop van een leerproces. OK, dan toch maar weer weetjes meegeven. Dat past in een lesuur. Het vak: mens wordenVorige week hoorde ik de bekende kinderpsycholoog Peter Adriaensens spreken over de noodzaak meer rust te brengen in de scholen, meer tijd te nemen voor louter Zijn. Hij sprak zijn waardering uit over scholen waar gemediteerd wordt en hij zei: “Dat is het vak dat nog niet bestaat”. Ik hoor heel graag dat hij dit steunt, ik juich het natuurlijk toe! Heerlijk is het, mediteren met kinderen!!! Maar, eh, meditatie, een vak? Nee, het hoort erbij, bij mens zijn. Bij het leren kennen van je binnenwereld, met het leren omgaan met de obstakels in het leven, ontdekken wat jou drijft, wie je wil zijn in dit leven. Muzische en mindfulness, het is een gedroomd paar. Maar stop ze niet in vakjes. En begrijpelijk, wie bezig is met gezonde voeding wil dat er een vak komt rond voeding, wie bezig is met tuinieren vindt dat iedereen moet leren tuinieren, wie ondernemer is vindt dat elk kind moet leren ondernemen. Ik begrijp dat scholen en leerkrachten moe worden. Je kan niet van alle goede dingen in het leven een vak maken. Maar je kan het wel Zijn! Het voor-beeld zijn. Een mooi mens zijn. Waar ik Sir Ken Robinson in volg: we kunnen niet weten op welke arbeidsmarkt we onze kinderen moeten voorbereiden. Doe dat dan ook niet. Of laat dat in elk geval geen prioriteit zijn. Leer ze over het leven. Glazen bolToen ik dat eindwerk schreef, twintig jaar geleden, zag de wereld er helemaal anders uit dan vandaag. Niemand weet in welke wereld de kinderen, die nu hun schoolloopbaan beginnen, terechtkomen wanneer ze de school verlaten. Er gebeurt veel in 15 jaar. We hebben geen idee welke vakken we ze moeten geven. Daarom ben ik voorstander van creatief onderwijs: hoera voor muzische, hoera voor persoonlijke ontwikkeling, hoera voor veerkracht, hoera voor creatieve vaardigheden! Scholen (en overheden!) mogen holistischer durven denken en daar bedoel ik niets zweverigs mee. Holistisch in de zin dat alles elkaar beïnvloedt en samenhangt. Dat kinderen vooral weten wat ze waard zijn, hoe je op een constructieve en positieve manier met anderen omgaat. De kinderen van nu leven steeds meer in een wereld waar flexibiliteit en creativiteit vooraan staan, waar zelfkennis, (zelf)vertrouwen en dankbaarheid nodig is. Ze zien de hele wereld, dat is véél data! Ze vergelijken zich met die wijde wereld en vormen zo hun identiteit, ze krijgen meer en meer het gevoel dat ze nooit goed genoeg zullen zijn, niet kunnen beantwoorden aan alle verwachtingen, alle schijn ophouden. Ze zien ook alle problemen, torenhoog zijn die. Hoe moeten ze dat nog allemaal goed maken. Maar dat moeten ze niet. BeAls ieder kind bewust in het leven kan leren staan, keuzes kan maken die ze belangrijk vinden, die ze kunnen aftoetsen aan mooie mensen die het hen voorleven, hun hart kunnen horen en volgen. Dan komt de rest wel vanzelf. Daarom, als leerkracht, welk vak je ook geeft, leef het voor, belichaam waar je voor staat. Wees wie je wil Zijn, toon leerlingen hoe mooi het leven is, hoe boeiend, hoe we er samen wel komen, hoe je opstaat nadat je viel. Be the change that you want to see in the world. Daar moeten we alvast geen vak van maken...  Relax in de klas helpt bewust-zijn ontwikkelen.
1 Comment
 Sink beneath the surface and you are free Pijn is de beste motivatorEr zijn zo van die momenten dat het werken in de zogenaamde “zachte” sector mij triest maken. Juist omdat het helemaal niet zo zacht is. Mensen lijden. Op zich is dat niet het probleem. “Lijden heeft een edel doel”, meent Eckart Tolle, “nl. de evolutie van het bewustzijn en het opbranden van het ego”. Door dit proces te zien, zie ik ook heel veel moois gebeuren! Wat me vooral triest stemt is hoe het lijden steeds maar weer verlengd wordt. Hoe we verslaafd zijn aan onze ellende. Hoe we ons verhaal en de pijn koesteren en in stand houden. We kijken met zijn allen machteloos toe, wachtend tot de pijn de bodem raakt. Op de bodem van de put rest ons maar één weg meer te nemen en die gaat omhoog, omhoog richting het licht. Ik ken die weg. Ik zag er mensen, die ik graag zie, hun lotsbestemming van maken. En ook ik mocht op handen en knieën de bodem leren kennen. En weet je, zelfs op die plek was het zo slecht nog niet. Juist omdat je, eenmaal daar aanbeland, merkt dat je nog steeds leeft. Zolang je ademt is er meer goed aan jou dan slecht. Zolang je ademt functioneert er meer in jouw lichaam, dan dat er niet functioneert. En uiteindelijk is dat een geweldig inzicht. Een ander inzicht voor mij was dat de wereld bleef draaien terwijl ik in die put zat. Ze draaide, ook zonder mij. Dat prikte af en toe, maar het was ook een bevrijding. Misschien deed ik wel te hard mijn best. Het is een harde, maar mooie leerschool. Pijn is dan ook de beste motivator om naar binnen te gaan. Ze wijst je de weg. De leraar komt als de leerling klaar isVallend in de put negeren we alle advies die er te rapen valt onderweg. We zijn er niet klaar voor, het is te vroeg. We houden het liever bij de favoriete “ja, maars”. Alle loeiende sirenes en gevaarborden voorbij wandelend. Paardenbril voor de ogen. Die favoriete “Ja, maars” zijn bvb: “Ja, maar, ik kan nu niet anders, ik heb geen keuze.”, “Ja, maar, ik heb daar nu geen tijd voor”, “Ja, maar daar is geen geld voor”, “Ja, maar, dat gaat nu niet.” Eigenlijk zeg je: “ik ben bang. Wie zal ik zijn zonder dit probleem? Het is mijn identiteit, het is wie ik (geworden) ben”. Daarom is pijn de beste motivator. Je hebt geen tijd, maar als je gek wordt van tandpijn dan kun je een halve dag in de wachtzaal van de tandarts zitten om geholpen te worden. Alles moet wijken. Niets is nog belangrijker. Wat is tijd en geld? De pijn overtuigt en heeft het laatste woord. Je kent vast de uitspraak: de leraar komt als de leerling klaar is. Wel ja, die leraar wacht je daar op, op die aarden bodem. Vol mededogen zit hij daar, vriendelijk gezicht, in stilte. Geduldig. Misschien is dat niet zo triest. SpiegelingHet lijkt nogal een donkere blog deze week. Alhoewel, als je ruimte geeft aan ongemak en je kan er rustig naar kijken, stopt de strijd. Het wordt allemaal licht-er. Mensen zeggen: “ik ben (het) zo moe, ik wil rust”. Staak de strijd en je vindt rust. Onder het woelige oppervlak is er rust en boven je zie je altijd het licht.
Ook kinderen en pubers voelen pijn, voelen zich soms blue. Ik maak me wel zorgen zo vaak te horen hoe we als volwassenen het gedrag van kinderen met pijn niet altijd kunnen erkennen, hen gerust stellen en omarmen. Vaak kunnen we het niet omdat we nog niet altijd zien dat we in een spiegel kijken. Hun pijn is ook onze pijn. Zolang we onze eigen pijn niet kunnen omarmen, zullen we kinderen en hun gedrag als problemen zien. Het is tijd om die paardenbril af te gooien. Er is zoveel moois te zien. Ook en vooral, deep down, in the blue.  Appreciate the practice, not only the teaching. The learning is in the practice. GroeiprocesAlles wat je nu kunt en kent heb je ooit geleerd. Elk leerproces is een neurologisch en biologisch groeiproces. Het start met een eerste elektrische puls in je hersenen tot het na veel herhaling vorm krijgt in je gedrag en een gewoonte wordt. Iets dat uiteindelijk deel is van jou. Een proces is het omgekeerde van hocus pocus pas! Het gaat niet samen met instant, direct, omdat ik het wil. Waarom ik het heb over iets wat je wellicht de evidentie zelve vindt? Omdat alles wat we willen leren, bereiken, veranderen tijd nodig heeft. En is dat nu net hetgene dat we denken niet te hebben? Over tijd en neurologie schrijf ik zeker nog wel eens, maar waar ik het vandaag over wil hebben is de waarde van oefenen. De waarde van herhaling. To practice or not to practiceOefenen hebben musici tot een kunst verheven. Het zit hem in de toewijding, de kalmte en vastberadenheid van het steeds weer gaan zitten om te doen wat nodig is. Elk motorisch, mentaal en muzikaal detail uitpuren, herhalen en herhalen, heel mindful, aandachtig. Steeds jezelf feed-back gevend op wat je hoort en voelt. En, vertrouwen! Vertrouwen dat de practice leidt tot dat waar je het voor doet: vrij musiceren. Je staat boven het technische, je beheerst het spel. Je speelt. Je musiceert. Dit proces van “studeren”, zoals muzikanten dat dan noemen, wordt een tweede natuur. In muzieklokalen zie je dan ook vaak posters ter motivering: “Practice makes perfect.” Het is gewoon wat je doet. Als leerkracht in het muziekonderwijs en mindfulnesstrainer zie ik voortdurend de tweestrijd: enerzijds het besef van de noodzaak te oefenen en anderzijds hoe moeilijk het is ertoe te komen. Als je nu een muziekinstrument leert of mindful wil worden het vraagt practice. En practice maakt misschien niet perfect, maar nothing changes when nothing changes. De leraar in jezelfDeze week hoorde ik Dawa Tarchin Phillips spreken over hoe we het onderricht, de leraar, overschatten en het zelf oefenen onderschatten.
Als leraar en eeuwige student is het misschien paradoxaal dit uit mijn pen te zien rollen, maar ik vind het een briljante uitspraak. We volgen lessen, lezen boeken. Maar: the learning is in the practice. Je kan lessen volgen tot in den treure, maar de leerling mag het oefenen niet onderschatten en het leren buiten zichzelf leggen. De leraar zet een deur open, belichaamt een mogelijke weg, maar heeft geen enkele controle over het effectieve leren. Het is de leerling die het werk doet, die zijn grenzen verlegt en groeit. Dat is de waarde van het oefenen. En dat gebeurt allemaal tussen de lessen door. In dat leerproces kom je je grenzen tegen, dat is oncomfortabel. Je wil snel naar het comfortabele gevoel iets te kunnen, iets te weten. Daarom blijf je ofwel ver weg van die grenzen of je bent gehaast om over de hindernis heen te springen. Niet willen zijn waar je bent is pijnlijk. Daarom wordt dit proces vaak als lastig ervaren. Vertrouw op het proces en geniet van elke stap, wees daar waar je bent met het oog op waar je heen wil. En denk eraan: the learning ís in the practice!  It may look as if the situation is creating the suffering, but ultimately this is not so, your resistance is. SchaamteDe voorbije week kwam ik een paar keer in contact met mensen die zich diep schaamden bij het voelen en tonen van hun emoties. Of plaatsvervangende schaamte voelden voor de emoties van hun kinderen. Net zoals het oordeel op het oordeel een gevoel van schaamte opwekt, zo zorgt het oordeel over onprettige emoties voor een nog onaangenamere emotie (en gedrag). Uiteindelijk start het altijd bij een fysiek gevoel: pijn en ongemak. Ik ga niet beweren dat ik altijd ruimte kon geven aan mijn emoties, verre van! En nog mogen sommige emoties meer gevoeld worden dan andere. Het is een lang proces: mogen voelen. Toelaten te voelen. Ik wil deze week dan ook oproepen te voelen wat er te voelen valt, het er helemaal te laten zijn. Zelfs de schaamte over het voelen. Ook dat. EmotiesVorige week schreef ik over oordelen en meningen. Hoe we die voortdurend hebben, maar toch wel een keuze hebben welke gedachten we volgen en welke niet. Emoties komen ook niet op bestelling. Ze komen gewoon. Natuurlijk meestal als reactie op gedachten en fysieke ervaringen. Maar net als gedachten kan men ze ook wel onderdrukken en veroordelen, maar je kan ze niet stoppen of uitroeien. Waarom zien we onze lastige emoties dan zo als een persoonlijk falen? Iets waarover je je moet schamen? Omdat je je liet overmeesteren? Omdat je spijt hebt van je reactie, en je dat als falen ervaart? Ok, maar het is de weerstand tegen de emotie die dit lijden brandstof geeft en verlengt. Alles in ons lijf is erop gemaakt om ons te helpen, te waarschuwen, te behoeden tegen gevaar, simpelweg om te overleven. Als we dat gaan verdoven, onderdrukken of negeren gaat ons lijf alleen maar harder roepen tot het gehoor krijgt. Bij het kindertolken zie ik steeds wat de impact is van dat “niet mogen zijn, niet mogen voelen”. Hoe zich dat vastzet in je lijf en je dit een leven lang meedraagt. Hoe het soms resulteert in niet meer kúnnen voelen. Het voel-taboeDaarnet nog te horen op de radio, naar aanleiding van het Feest van de Arbeid, hoe zovelen gebukt gaan onder burn-out. Mag ik vandaag, als ervaringsdeskundige, dan weer even waarschuwen voor het niet voelen? Het taboe op voelen?
Uiteindelijk is het probleem niet het voelen van de emotie of de pijn. Het probleem is het oordeel en de weerstand erop. Een mogelijk voorbeeld: als er een emotionele golf bij je opwelt, merk je dat de ander zich daar oncomfortabel bij voelt. En dan ga je meteen maar weer zorgen voor die ander. Dus ga je je gevoel minimaliseren, negeren, onderdrukken. En dat omdat de ander zich maar weer beter zou voelen. Dat is ook de enige reden waarom we tegen een kind zeggen: “Je moet niet huilen”. Ja, waarom moet dat kind niet huilen? Omdat het onze pijn triggert? En dat willen we zo snel mogelijk niet meer voelen. Er zit maar één ding op: acceptatie voor jouw mens-zijn. Compassie en zelfliefde voelen voor het hele pakketje, alles erop en eraan. Het kind met alle teentjes en vingertjes omarmen en liefhebben. |
Dag iedereen!
Ik ben Tamara. Tot halverwege de 30 was ik klassiek muzikante, Doctor of Musical Arts in Performance. :-) Nu sta ik minder op het podium, maar merk ik: het leven ís een performance. Ik blijf mijn lied zingen, steeds strevend naar harmonie, fraserend via spanning naar ontspanning. Altijd zoekend. Welkom op mijn blog over Mindful en Muzisch leven. Veel leesplezier! Deel je mijn blog op je sociale media?
Archieven
April 2024
Categorieën
All
|
RSS Feed