De school van het leven...meer dan vakjes

De school van het leven...meer dan vakjes

In vakjes

In de jaren negentig schreef ik, voor mijn pedagogisch diploma in het Conservatorium, een eindwerk over muzische vorming in de basisschool. Muzische vorming was nieuw in het curriculum en ik vond het prachtig. En al was het waarschijnlijk nooit bedoeld een “vak” te zijn, toch werden de leerdomeinen muziek, beeld, drama, beweging en media al snel van elkaar los getrokken. Zo werd het ook behapbaar voorgesteld in de eindtermen. Vandaag is er een uurtje muziek, morgen gaan we tekenen. Ik vond het een gemiste kans. Nu nog.   Al zijn er uiteraard scholen en mensen die dit briljant invullen natuurlijk!
Wat een procesgerichte intentie had, werd toch weer een allegaartje van vakjes,  die men toen best als lastig ervoer, want Muzisch Zijn is eigenlijk niet iets wat je in een lesvoorbereiding kan gieten.
Aan de hand van enquêtes leerde ik dat sommige leerkrachten klaagden “dat ze toch geen muzikanten waren en toch niet alles moesten kunnen”. Andere leerkrachten vonden het juist een mooie kans om hun leerlingen op een andere en leukere manier te leren kennen. 

Muzisch Zijn

Het was ook niet zo eenvoudig om te begrijpen wat Muzisch Zijn betekent. Het gaat uiteindelijk niet zozeer om de inhoud van de les, maar om het voorleven van een levenshouding, een manier van Zijn.
Met muzische vorming bedoelde men toen vooral dat kinderen de buitenwereld, en vooral het kunstzinnige daarin, kunnen waarnemen en ervaren, daar een mening en smaak in cultiveren, maar ook verschillende kunstzinnige talen leren om expressie te geven aan hun binnenwereld.
Dat steek je niet zo makkelijk in vakjes, zowel qua inhoud, als in tijd.  ​

Hapjes van 50 minuten

Het is iets waar ik, ook in het kunstonderwijs, mee worstel. 50 minuten per week krijg je om kinderen te begeleiden in de wereld van het muzisch Zijn, in de wereld van de algemene muziekcultuur. Strak gespannen, tijdsgebonden. En dat terwijl het gaat om processen die zich niets van tikkende klokken aantrekken. Steeds opnieuw moet je een kind onderbreken in de loop van een leerproces. OK, dan toch maar weer weetjes meegeven. Dat past in een lesuur. ​

Het vak: mens worden

Vorige week hoorde ik de bekende kinderpsycholoog Peter Adriaensens spreken over de noodzaak meer rust te brengen in de scholen, meer tijd te nemen voor louter Zijn. Hij sprak zijn waardering uit over scholen waar gemediteerd wordt en hij zei: “Dat is het vak dat nog niet bestaat”. Ik hoor heel graag dat hij dit steunt, ik juich het natuurlijk toe! Heerlijk is het, mediteren met kinderen!!!
Maar, eh, meditatie, een vak?
Nee, het hoort erbij, bij mens zijn. Bij het leren kennen van je binnenwereld, met het leren omgaan met de obstakels in het leven,  ontdekken wat jou drijft, wie je wil zijn in dit leven.
Muzische en mindfulness, het is een gedroomd paar.  Maar stop ze niet in vakjes.   ​

En begrijpelijk, wie bezig is met gezonde voeding wil dat er een vak komt rond voeding, wie bezig is met tuinieren vindt dat iedereen moet leren tuinieren, wie ondernemer is vindt dat elk kind moet leren ondernemen. Ik begrijp dat scholen en leerkrachten moe worden. Je kan niet van alle goede dingen in het leven een vak maken. Maar je kan het wel Zijn!  Het voor-beeld zijn.  Een mooi mens zijn. 
Waar ik Sir Ken Robinson in volg: we kunnen niet weten op welke arbeidsmarkt we onze kinderen moeten voorbereiden.
Doe dat dan ook niet. Of laat dat in elk geval geen prioriteit zijn.
Leer ze over het leven.  

Glazen bol

Toen ik dat eindwerk schreef, twintig jaar geleden, zag de wereld er helemaal anders uit dan vandaag. Niemand weet in welke wereld de kinderen, die nu hun schoolloopbaan beginnen, terechtkomen wanneer ze de school verlaten. Er gebeurt veel in 15 jaar. We hebben geen idee welke vakken we ze moeten geven. Daarom ben ik voorstander van creatief onderwijs: hoera voor muzische, hoera voor persoonlijke ontwikkeling, hoera voor veerkracht, hoera voor creatieve vaardigheden!
Scholen (en overheden!) mogen holistischer durven denken en daar bedoel ik niets zweverigs mee. Holistisch in de zin dat alles elkaar beïnvloedt en samenhangt. Dat kinderen vooral weten wat ze waard zijn, hoe je op een constructieve en positieve manier met anderen omgaat.
De kinderen van nu leven steeds meer in een wereld waar flexibiliteit en creativiteit vooraan staan, waar zelfkennis, (zelf)vertrouwen en dankbaarheid nodig is.
Ze zien de hele wereld, dat is véél data! Ze vergelijken zich met die wijde wereld en vormen zo hun identiteit, ze krijgen meer en meer het gevoel dat ze nooit goed genoeg zullen zijn, niet kunnen beantwoorden aan alle verwachtingen, alle schijn ophouden. Ze zien ook alle problemen, torenhoog zijn die. Hoe moeten ze dat nog allemaal goed maken.
​
Maar dat moeten ze niet.

Be

Als ieder kind bewust in het leven kan leren staan, keuzes kan maken die ze belangrijk vinden, die ze kunnen aftoetsen aan mooie mensen die het hen voorleven, hun hart kunnen horen en volgen. Dan komt de rest wel vanzelf.
Daarom, als leerkracht, welk vak je ook geeft, leef het voor, belichaam waar je voor staat. Wees wie je wil Zijn, toon leerlingen hoe mooi het leven is, hoe boeiend, hoe we er samen wel komen, hoe je opstaat nadat je viel.
Be the change that you want to see in the world.
Daar moeten we alvast geen vak van maken...

Relax in de klas helpt bewust-zijn ontwikkelen.